Deze zomer trok het reizende kermisdorp Carnivale van Ell Circo D’Ell Fuego / De Machienerie door het Vlaamse land om kinderen en volwassenen te verblijden met hun plezierige en wondermooie attracties. CircusMagazine neemt u mee voor een blik achter de schermen. Dus kijkt uw ogen uit en leest hier over de avonturen van dit bizarre en schone gezelschap.
Het kermisdorp Carnivale wordt bevolkt door vreemde vogels en buitengewone installaties, afkomstig van het constructie-atelier van Ell Circo D’Ell Fuego / De Machienerie. Naast circustoestellen worden in dit atelier dromen en waanzinnige ideeën uitgewerkt tot constructies van hout en staal. De gebroeders en bricoleurs poétiques Maarten en Joris Janssens, mede-oprichters van Ell Circo D’Ell Fuego, nemen hierin het voortouw en bedenken en bouwen gewapend met vijsmachines en lasapparaten een wereld vol fantasie en verwondering.
Carnivale brengt voor het eerst een aantal bestaande projecten en nieuwe creaties van De Machienerie samen in één thematisch geheel. De plattegrond van het kermisdorp toont ronkende namen van attracties als L’Imaginarium du Capitein Gustav II, Les Fabuleux Aventures de Marquisse D’Equivilly, het Animalium of de zoo van de (bijna) uitgestorven dieren en Les Géants du Galapagos. Carnivale is duidelijk een ode aan de fantasie. Een kermisdorp met nostalgische touch, een knipoog naar het verleden met veel respect voor de noeste arbeid van de rondreizende circusfamilies en foorkramers van vroeger en nu.
De attracties zijn onderling verbonden door een overkoepelend ecologisch verhaal. Zo moeten de kinderen in de viskraam niet naar de vissen hengelen, maar is het hun taak het plastic uit de oceaan te vissen. Daarbovenop worden alle attracties met de hand bediend, op pure mankracht. In de schildpaddenrace Les Géants du Galapagos fietsen vaders en moeders om ter hardst opdat hun kind, gezeten op één van de houten reuzenschildpadden, als eerste over de finish gaat. Bij L’Imaginarium du Capitein Gustav II, een carrousel bevolkt door zeedieren, draaien ouders samen met de matrozen aan het roer om de molen in beweging te zetten. Zo is er voor iedereen een rol weggelegd binnen Carnivale. Door van de verwondering een gezamenlijke, interactieve gebeurtenis te maken, wordt er ruimte gemaakt om het ecologische verhaal op een aangename manier te laten doordringen bij het publiek.
Het Animalium of de zoo van de (bijna) uitgestorven dieren is een voorstelling voor kinderen en volwassenen vanaf 8 jaar, geïnspireerd door de menagerieën van weleer. In deze met het circus meereizende tentoonstellingen kon het publiek zich vergapen aan wilde dieren of allerlei exotische rariteiten. In het Animalium is avonturier Carl Haegenbeck de spreekstalmeester en toont – zeer exclusief – de laatste exemplaren van een aantal bijna uitgestorven diersoorten. Zo is er de Baji-dolfijn, die gescheiden werd van zijn voedingsbron na de plaatsing van een grote dam in de Yangtze rivier in China. Of de kaalkopibis die geplaagd door oorlogen in het Midden-Oosten bijna kopje onder gaat.
Deze en meer dieren worden tentoongesteld in de tent van Haegenbecks Animalium, waarvan de deuren tijdens Carnivale meermaals per dag opengaan, zowel voor voorstellingen als voor doorlopende exposities. Daarbij geeft Haegenbeck himself rondleidingen langs de verschillende mechanische dieren en doet zo een verwoede poging om de mens, grote boosdoener in het ecologische verhaal, zijn relatie tot de natuur te laten overpeinzen.
Aan de zijde van de norse, maar in zijn gefrustreerdheid toch charmante Haegenbeck staat de kwieke Lady Livingstone, die solliciteert naar de functie van Haegenbecks assistente. Maar of zij zal worden aangenomen nadat ze de gevaarlijke Lowie uit zijn kooi laat ontsnappen, is nog maar de vraag. Lady Livingstone zorgt met haar nerveuze pogingen om goed te doen voor het hart in het Animalium en vormt een dolkomisch duo met de stugge meneer Haegenbeck. Op die manier is Animalium geen moralistische vingerwijzing, maar eerder een absurde voorstelling tegen de achtergrond van de prangend problematische milieuproblematiek van vandaag, voortgedreven door de schoonheid van en tal van wonderlijke weetjes over de natuur.
Niet onbelangrijk te vermelden is dat Carnivale ook zelf probeert bij te dragen aan het herstel van het ecologisch onevenwicht: Ell Circo D’Ell Fuego / De Machienerie ondersteunt de Borneo Rhino Alliance, een NGO die zich ontfermt over de laatste exemplaren van de Borneoneushoorn. Deze kleinste neushoornsoort leeft al miljoenen jaren op deze planeet, maar lijkt nu aan een tragisch einde te komen. In Maleisië zijn nog maar twee exemplaren te vinden (nadat recent nog eentje overleed). Vrije bijdragen van het publiek, te deponeren in een grote schatkist bij de ingang van het dorp, worden doorgestort naar de Borneo Rhino Alliance. Meer hierover op www.borneorhinoalliance.org.
Circus, figuren- en straattheater zijn nooit veraf bij alles wat uit het atelier van De Machienerie naar buiten komt. De attracties van Carnivale zijn allemaal kleine werelden op zich. Het is niet gewoon instappen geblazen, nee – rond ieder kind wordt een klein showtje opgevoerd. Bij de kleine zweefmolen van de Marquisse maken kinderen en hun moeders kennis met de olijke Elliott, die met zijn drums en plagerige grapjes van elk rondje op zijn molen een mini-cabaretvoorstelling maakt. Bij L’Imaginarium du Capitein Gustav II wordt van de kleine matrozen dan weer informatie gevraagd voor in het logboek: Houden jullie van vis? Maar eten jullie ook vis? En waar reizen we heen? De fantasie van zowel kinderen als ouders wordt onophoudelijk geprikkeld. Het kermisvolk, de spelers, brengen de installaties echt tot leven.
Dit gebeurt al helemaal wanneer Radio Carnivale weer een noodgeval aankondigt. Er is een vlo ontsnapt uit het vlooiencircus, of de neushoorn uit het Animalium. Er breekt paniek uit bij de bewoners van Carnivale, maar samen weten ze het toch altijd op te lossen. Tijdens deze acts stoppen de attracties met draaien en wordt de aandacht centraal samengebracht op het plein van Carnivale. Hier wordt Carnivale straattheater pur sang, een extra schepje magie dat bijdraagt aan de totaalervaring.
Carnivale ging deze zomer in première op Miramiro in Gent en Theater op de Markt in Hasselt, en was in september te zien tijdens de groote stooringe in Roeselare. Maar de attracties gaan ook afzonderlijk op reis. Zo stond L’Imaginarium du Capitein Gustav II in Bordeaux en Chassepierre, en op het nieuwe operaplein in Antwerpen. Animalium en Les Géants du Galapagos waren te zien op de Gitannekesfoor. Binnenkort vinden we de zweefmolen van le Marquis en de schildpaddenrace op Festival Circolo in Tilburg, en L’Imaginarium op het Festival de la Marionette in Doornik.
www.machienerie.be
www.ecdf.be
>> Dit artikel verscheen in CircusMagazine #56 (september 2018) // Auteur: Brecht Hermans // Foto’s: Ronny Lemmens // Voor overname contacteer maarten[at]circuscentrum.be