Het coronavirus heeft het circusjaar stevig op z’n kop gezet. Half maart moesten ook de circusscholen voor een tijd de deuren sluiten. Maar wat met die duizenden jongeren die het circusvirus opliepen? Een tijdelijke remedie werd gevonden dankzij verschillende lesgevers die snel in actie kwamen. In deze Testpiloot werp ik een blik op de ontwikkeling van de laatste maanden: de online circusschool.
Virtuele tricksharing bestaat al langer dan vandaag: om nieuwe trucjes te leren, kan je bijvoorbeeld op YouTube filmpjes delen en bekijken. Maar nu gingen circusscholen zelf met de camera aan de slag om hun werking online verder te zetten. Aan het begin van de coronacrisis kwamen heel wat circusscholen met ‘challenges’ en andere instructiefilmpjes op de proppen die aansluiten bij de lessen die zij gewoonlijk aanbieden. Een mooie manier om de jongeren in hun kot tegemoet te komen. Een overzicht van alle circusscholen met online aanbod vind je overigens op de site van Circuscentrum.
Op mijn Facebookfeed zie ik de creatieve filmpjes van Stef Langmans langskomen. Stef, docent bij Cirkus in Beweging en in de cursus Begeleider in de Circuskunsten (BIC), ken ik al sinds jaar en dag als de lesgever die diabolo’s op zijn lange dreadlocks laat spinnen. Met filmpjes als ‘Spelen met perspectief’ en ‘Creatief met wieltjes’ geeft hij een speelse draai aan het circushuiswerk. Vlak na de paasvakantie houden we een videocall. “Het idee van de online circusscholen kwam uit verschillende hoeken,” vertelt hij. “Zo had Locorotondo al een tijdje een blog die vanuit de jongeren zelf gestuwd werd. Wanneer duidelijk werd dat de circusscholen voor onbepaalde tijd de deuren moesten sluiten, ontstonden er spontaan verschillende initiatieven. Tom Cools en Eva Aerts van Salto, bijvoorbeeld, begonnen met filmpjes onder ‘#23dagencircusplezier’.” Ook bij Cirkus in Beweging besloten ze op een laatste vergadering in hun Hal 5 om in vier verschillende online groepen, naargelang de interesses van de trainers, verschillende challenges te posten. ‘Cirkus Corona’ kon viraal gaan! Initieel werd ook het plan opgevat om met alle circusscholen samen een platform op te starten. Maar het contact met de vertrouwde lesgevers en de verschillende methodes van de circusscholen waren toch de reden om de challenges afzonderlijk te organiseren, krijg ik te horen. Uiteraard werd ook besloten om elkaar hierin te ondersteunen en collegiale verwijzingen naar elkaars opdrachten te posten.
Bij Cirkus in Beweging namen de lesgevers eerst de tijd om een aantal zaken uit te proberen. Zo vertelt Stef me over een erg enthousiaste leerling waarmee hij één-op-één lesjes via Zoom hield. “Vaak liep dit erg goed. Maar twee keer verdween ze uit beeld en keerde ze niet terug. Dan sta je een beetje machteloos. Leeftijd speelt zeker mee: we besloten dat 8 jaar een soort ondergrens kan vormen om zelfstandig les op de computer te volgen.” Na enkele weken waren ze klaar om nog verder te gaan. Aangezien er in de paasvakantie geen circuskampen konden doorgaan, organiseerde Stef samen met Marth De Kinder bij wijze van experiment een online circusstage. Ze gingen hiervoor op zoek naar kinderen uit hun werking tussen 8 en 11 jaar met enige circuservaring, die al wat zelfstandig kunnen oefenen. Stef: “Marth had al enkele livelessen ‘stretching’ gehouden. Voor het paaskamp behielden we dezelfde structuur van een ‘normaal’ circuskamp. We namen op voorhand de technieken in verschillende niveaus op. ‘s Ochtends begonnen we met een gezamenlijke opwarming en gaven we van half tien tot elf een techniek. Dan kregen de kinderen wat vrije tijd om thuis te oefenen. Na de middagpauze kregen ze een spelletje en een nieuwe techniek. Om 15u aten we samen een koekje voor de webcam om de dag af te sluiten.” Het experiment leek aan te slaan. “Na de eerste dag belden Marth en ik elkaar op. We waren haast in extase: zo goed was het verlopen. Bij afloop van het paaskamp kregen we ook van de ouders heel wat positieve weerklank.”
Na deze ervaringen hebben de lesgevers van Cirkus in Beweging genoeg expertise vergaard en starten ze met online circuslessen. Na al het enthousiasme van Stef ben ik toch erg benieuwd: lukt het kinderen om zo’n virtuele circusles te volgen? En heb je hier niet een heleboel circusmateriaal voor nodig? Tijd om het uit te proberen! Samen met gast-testpiloten Fons (7) en Juliet (5), het dochtertje van fotograaf Brecht Van Maele, neem ik deel aan een multicircusles voor tweede en derde leerjaar. Op een zonnige woensdagnamiddag staan we klaar in de tuin en krijgen een Jit.si-link doorgestuurd. Al snel zien we de andere deelnemers in beeld verschijnen, soms met hulp van een mama of papa, vaak gewoon alleen, en krijgen we ook nog even in de chat de benodigdheden voor deze circusles te lezen: een balpen, wc-rolletje, stuk touw, wat plakband en papier. Fons en Juliet volgen allebei nog geen circusles, maar zijn duidelijk razend benieuwd naar wat hen te wachten staat.
De multicircusles duurt voor de gelegenheid 45 minuten. Lesgevers Toon en Anna kondigen bij aanvang het verloop aan: vandaag spelen we een naamspelletje, doen we samen enkele opwarmingsoefeningen en uiteindelijk de knutsel- en circusopdracht. De kinderen mogen zich eerst virtueel aan elkaar voorstellen, zodat ze ook zien welke vriendjes er nog meevolgen. Met een pen op de lippen zeggen ze beurtelings voor de camera hun naam. Vervolgens doen we samen een opwarming en we spelen zelfs ‘1-2-3 piano’ voor de webcam. Fons en Juliet, die eerst nog wat tijd nodig hadden om aan het concept te wennen, doen nu ook enthousiast mee. Vervolgens gaan we aan de slag met de benodigdheden die we voor het begin van de les klaar moesten leggen. We maken onze eigen kendama, een Japans behendigheidsspelletje. Toon legt de knutselopdracht zorgvuldig uit, en doet ook enkele trucjes voor die we ermee kunnen oefenen. Juliet, die eigenlijk nog wat te jong is, haakt hier even af. Fons daarentegen probeert met de nodige concentratie de verschillende trucjes uit en loopt vol enthousiasme de tuin rond met zijn kendama. Afsluiten doen Toon en Anna met ‘de Circusraket’: we trommelen voor de computer op benen, buik, schouders, hoofd om dan onszelf met een knal en luid gebrul af te vuren. Samen met Fons en Juliet laten we de buren weten dat er een lancering plaatsvindt. We mogen het ook allemaal een keertje met het geluid aan doen zodat het enthousiasme ook bij de anderen thuis voelbaar is. Dan zwaaien we nog een keer naar elkaar en gaat het scherm uit. Fons vraagt me meteen of we volgende week ook mee mogen doen.
Deze quarantaine biedt voor de circusscholen een mogelijkheid om zich gedeeltelijk opnieuw uit te vinden. Maar is de virtuele circusschool een blijvertje of eerder een trend die overwaait? Stef laat alvast weten dat ze mogelijkheden zien om de ervaringen die ze in deze periode opbouwen te integreren in de vertrouwde circusschoolwerking. “Bijvoorbeeld aan het eind van een circuskampje, wanneer we een toonmoment houden. Sommige ouders die werken, kunnen hier niet op aanwezig zijn. Nu weten we hoe we op zo’n moment een livestream kunnen opzetten. Maar ook voor kinderen die in co-ouderschap leven en daarom maar om de twee weken naar de circusles kunnen, is het een oplossing om toch alle lessen mee te volgen.” En zelfs voor het geannuleerde ‘CirkOOH! CirkAAH!’-festival worden alternatieven gezocht. “Voorwaarde is wel dat zo’n virtueel optreden een meerwaarde biedt, en niet gewoon een livestream is. Misschien volgt er wel een versie met augmented reality?”
Inmiddels werd duidelijk dat het circusjaar, op de circusschool zelf althans, erop zit. De challenges van de eerste weken zijn wat teruggeschroefd, maar enkele circusscholen waaronder Cirkus in Beweging en Circusplaneet stelden inmiddels een volwaardig virtueel lessenrooster op. Zij zetten hun lessen nog enkele weken online voort om het gemis enigszins op te vangen. En indien de ruimte het toelaat, worden er ook buitenlessen georganiseerd. Vanaf september kunnen alle circusscholen hopelijk hun werking weer volledig opstarten. Het circusvirus valt immers maar moeilijk in te dijken.
Dit artikel verscheen in Circusmagazine #63 (juni 2020) // Auteur: Hanna Desmet // Foto: Brecht Van Maele // Alle rechten voorbehouden. Voor overname: contacteer maarten[at]circuscentrum.be