>> Dit artikel verscheen in CircusMagazine #21 (december 2009). Voor overname: contacteer maarten[at]circuscentrum.be.
Afgelopen maanden verschenen in de media diverse berichten over een op te richten kwaliteitslabel voor clowns. De circuswereld reageerde verdeeld: internetfora en facebookpagina’s stonden bol van giftige, laconieke, dan wel goedkeurende berichten. CircusMagazine laat enkele spelers aan het woord.
François Vermeiren, alias Pepe de Pipo, is fulltime clown en secretaris van de in september opgerichte Belgian Magical Entertainment Clowns. Hij verdedigt het belang van deze club en haar ethische code.
“Met een vislijn en aas kan je vissen, met een fiets kan je fietsen, je kan met een diabolo spelen en met ballen gooien, daarvoor moet je niet in een club zijn, maar voor wie méér wil bereiken is het een aanrader. Zo besloten ook een aantal clowns zich te verenigen in de Belgian Magical Entertainment Clowns. Het bestuur besliste de internationale ethische code van clowns te respecteren: roken, vloeken, alcohol drinken, uitlatingen over politiek, seksisme, ras, geloof, enz. weren bij het functioneren als clown. Deze code is wereldwijd terug te vinden op clownsites.
De pers heeft hier uitvoerig aandacht aan besteed en maakte steeds melding van een ‘kwaliteitslabel’ voor clowns. Het leek of wij het land zouden doortrekken als ‘keurmeesters’. Dat is totaal niet de doelstelling, maar als club streven we wel naar betere kwaliteit en grotere diversiteit in de clownerie. Alle vormen, van theater- tot straatclownerie, komen aan bod in thema-avonden. Indien nodig sturen we acts van collega-leden bij, we dragen vaardigheden over, herstellen vervlogen acts en grappen terug in eer.
Meerdere gevorderde en beginnende clowns zijn al aangesloten via een ‘Peter’ (collega-lid die hen aanbracht) omdat ze het met de doelstelling eens zijn – de clownerie opwaarderen in alle takken. ‘Als je het plafond denkt bereikt te hebben zie je in clubverband de trap naar hogere verdiepingen,’ zeg ik vaak. Zo komen we tot kwalitatieve clowns die de clownsmaterie uitdragen met hun hart.”
Frank De Jonckheere is medeoprichter van Circusplaneet, Cirk Divers en het Vlaams Centrum voor Circuskunsten. Hij vraagt zich af wie zit te wachten op een kwaliteitslabel voor clowns.
“Toen het bericht over een ‘kwaliteitslabel’ voor clowns de nationale pers haalde, vroeg ik me af wat andere clowns daarvan dachten. Iedereen vond dit een belachelijk idee. Enkele voegden er aan toe… “van twee slechte clowns!”
Niemand zit te wachten op een ‘kwaliteitslabel’ voor clowns. Er zijn nu eenmaal goede en minder goede clowns, met als voordeel dat er dure en minder dure artiesten zijn. De initiatiefnemers hebben het over zatte en kotsende clowns op kinderfeestjes. Me dunkt betaal je zo’n pipo gewoon niet uit en raad je hem af bij iedereen die je kent. Punt aan de lijn.
Over de echte kwaliteit van clownerie valt overigens te discussiëren. Als sommigen de twee initiatiefnemers ‘slechte’ clowns noemen, gaat het wellicht over hun stijl van clownerie. De diverse stromingen kunnen elkaar immers vaak niet smaken. Vergelijk het met dansstijlen, die liggen soms ver uit elkaar in de kwaliteitsnormen die ze hanteren.
Wie gaat dan oordelen over de kwaliteit? De club van deze heren? Er is toch zoiets als internet waar clowns tegenwoordig foto’s en filmpjes op zetten? De opdrachtgever kan zelf wel het kaf van het koren scheiden. Trouwens, de meeste clowns hebben goede bedoelingen: kinderen entertainen en er te weinig geld mee verdienen. Of soms ware kunst maken en ook daar niet van kunnen leven.
Ik hoor nu dat er van een ‘kwaliteitslabel’ niks in huis komt. De initiatiefnemers gaan een ‘ethische code’ opstellen. De Tien Geboden van de Vlaamse Clown? Daar halen ze zeker de internationale pers mee!”
Reacties van professionele clowns
“Ik wens alle pipo’s hun ‘kwaliteitslabel’ waarmee ze dan officieel gek kunnen doen, maar laat ons dan afspreken dat ze zich geen clown mogen noemen. Clown kan je niet spelen, clown ben je.” (Ief Gilis, Circo Ripopolo)
“Clown zijn is een stiel waarbij je het publiek rechtstreeks betrekt bij wat je speelt. Een ethische code is hier, zoals in elk beroep dat zich serieus neemt, noodzakelijk.” (Jan Dillen, Hiketnunc)
“De ene verklede, zotte nonkel clown die de andere verklede zotte nonkel clown eens gaat beoordelen: prachtige uitvalsbasis voor een goede clownsact!” (Eva Kahan, Circusplaneet)