>> Deze bijdrage verscheen in CircusMagazine #47 (juni 2016)
>> Voor overname: contacteer maarten[at]circuscentrum.be
Dat het laatste woord over onze geliefde kunstvorm nog lang niet gezegd en geschreven is, bewijzen de (soms ellenlange) mails die op de redactie toekomen. En het moet gezegd: wij zijn daar heel blij mee.
Geachte Tom Permentier
Natúúrlijk kan circus de wereld redden. Blijkbaar geloof jij daar niet in. Je maakte zelfs een sneer. Je meende dat, na de economische crisis, de wereld het circus moet redden.
Fout. Als je even bedenkt hoeveel er in onze wereld misloopt, hoeveel oorlogen, hoeveel milieuvervuiling, hoeveel discriminatie, hoeveel honger en uitbuiting, hoeveel terreur enzovoort, dan ben ik, samen met vele sociologen, ervan overtuigd dat we dit alles te danken hebben aan een té sterke focus op het zuiver economisch denken.
Blijkbaar hoor jij tot het soort ‘deskundigen’ dat overtuigd is dat eerst de industrie en de banken goed moeten draaien. Zodra er dan voldoende winsten zijn, kunnen er ook wat subsidies af voor de cultuur. Cultuur zou een soort luxeproduct zijn en die luxe kunnen we ons maar permitteren als er overschotten zijn.
Wat als we het eens omdraaiden? Als we er eerst voor zouden zorgen dat er een gezonde mentaliteit heerst, dat mensen werken om te leven en niet omgekeerd, dat milieubehoud belangrijker is dan de superwinsten van enkele groten. Dat we weer leren samenleven en misschien weer leren delen en niet goedpraten dat het wettelijk in orde is dat er vals gespeeld wordt in de Panama’s etc.
Ik ben er sterk van overtuigd dat een samenleving eerst een gezonde basis nodig heeft aan gezamenlijke waarden of idealen, aan gedeelde rechten en plichten, aan realistische burgerzin, aan een rechtvaardige verdeling van de rijkdommen. Pas daarna kan echte samenhorigheid opgebouwd worden en pas dan ontstaat daaruit een duurzame arbeidsethiek die onze economie doet draaien.
Maar als we de kar voor het paard spannen door eerst de economie ten koste van alles te laten draaien, de winsten voor enkelen te reserveren en de bonussen van topmanagers en stars onverantwoord hoog te houden, dan zal het voor de overgrote meerderheid van onze medemensen niet goed aanvoelen. Daarop moeten er dan allerlei kunstgrepen worden uitgehaald om de werkers toch maar achter de wortel te doen lopen.
Maar arbeiders worden ook veel slimmer. Wie gaat er zorgen voor die gemeenschappelijke fundamenten waarop een samenleving stoelt? De economie? Vergeet het! In het verre verleden zorgden jouw Jezuïeten daar bij ons voor. In sommige delen van de wereld en in enkele van onze wijken, doet de Islam dat nu. Maar ik verkies veruit een gezamenlijke humanistische cultuur.
Wie zijn de dragers van die cultuur? Dat zijn onze actrices en acteurs, onze schilders en dichters, onze musici… en hun publiek. Helemaal aan het staartje zijn dat ook onze circusartiesten en hun fans.
Circus is een echte metafoor voor een correct samenleven. Dat is de betekenis die Danny Ronaldo aan zijn uitspraken geeft en die u blijkbaar niet wilt snappen. Danny geeft regelmatig lezingen, zoals op 10 mei in Aalst. Hij legt sereen uit hoe circus voor onze wereld een organische boodschap heeft. Hij durft ook de discussie hierover aangaan met zijn publiek. Hij speelt niet alleen goed, hij bedoelt het ook goed.
In het circus is het volledig natuurlijk dat we talen door elkaar spreken, lang voor de emancipatiebeweging was de vrouw er gelijk aan de man, huidskleur of geaardheid spelen er geen rol, wel de kwaliteit van de rol die je speelt. Circus is voortdurend onderweg en moet zich steeds weer opnieuw thuis mogen voelen in een nieuwe gemeenschap. Circus moet de lach kunnen brengen waar mensen met zorgen zitten.
Geef toe: we zijn wat op de sukkel met ons samenlevingsmodel, onze leiders doen steeds meer van hetzelfde. Laten we het eens anders proberen. Niet eerst de economie en dan de cultuur. Neen, eerst de mensen en hun goed gevoel, hun welbehagen. Eerst een bekoorlijke samenleving en dan pas de winsten of de bekoringen van de volgende verkiezingen. Eerst een gemeenschappelijk gedragen cultuur en daaruit groeit de rest. Ik ben ervan overtuigd dat door deze omkering meer mensen gelukkig kunnen leven.
Eigenlijk moeten we dankbaar zijn dat zoveel mensen kiezen om kunstenaar te zijn, kiezen om ons die spiegels voor te houden.
Tom, je hebt mij wel doen nadenken en ik omhels nog sterker de gedachten van Danny Ronaldo. Ik hoop stiekem dat met hem, vele kunstenaars dit andere wereldbeeld koesteren.
Leo Custers (Brugge)
>> Zelf ook reageren op een kwestie uit CircusMagazine? Mail je bedenkingen naar [email protected]. Ingezonden reacties kunnen ingekort worden in functie van de beschikbare plaats in het magazine.