>> Dit artikel verscheen in CircusMagazine #47 (juni 2016). Voor overname artikel: contacteer maarten[at]circuscentrum.be.
>> Auteur: Tom Permentier – Foto: Tom Van Mele
In deze rubriek lees je de mijmeringen van muzikant en circusliefhebber Tom Permentier, die onbevangen door het circuslandschap stapt en actuele kwesties naar voren schuift. Van kleine ergernissen tot grote dromen, Halsoverkop nodigt uit om mee te denken over circus, kunst en de wereld.
Marco Rubio is een clown! Dat meldde Amerikaans presidentskandidaat Donald Trump, zelf allesbehalve een clown, in een toespraak voor conservatieven in Washington. Zijn tegenstrever Marco Rubio kon er niet van over en zou even later de race naar het Witte Huis verlaten; terug naar het circus. Maar is dit wel een belediging, of eerder een compliment? Verwoede circusliefhebbers wereldwijd twijfelen. Ook zij kennen Trump, die het verrot schelden van de medemens tot kunst heeft verheven. Anderzijds, is een clown niet een herkenbare en vertederende figuur, die zijn tekortkomingen met creatieve vondsten compenseert? En zoek je niet zo iemand om leiding te geven aan een wereldmacht?
Om te weten hoe vereerd Marco Rubio zich mag voelen bij de opmerking van zijn republikeinse rivaal, doen we een kleine denkoefening. Sluit de ogen en noem zo snel mogelijk vier Europese clowns op, van vroeger en nu. Mijn lijstje: Grock, Popov, Leandre, Ronaldo, een exquis gezelschap om in te vertoeven. Doe nu hetzelfde met Amerikaanse clowns. Op wat een luguber zootje kom ik uit: The Joker uit Batman, Krusty the clown uit The Simpsons, Pennywise uit IT van Stephen King en Ronald McDonald van de gelijknamige hamburgers. In dit verdorde ensemble mag Marco Rubio zich een lichtpunt beschouwen. Geen van deze sujetten heeft ook maar iets te maken met het circus.
Zitten er dan alleen seriemoordenaars en commerçanten in de modderige poel waar Trump zijn concurrent toe veroordeelt? Zouden clowns bij het oversteken van de plas naar De Nieuwe Wereld hun inhoud vergeten zijn, en enkel de verpakking meegenomen hebben? Gelukkig niet. Clownerie in de Verenigde Staten is een kleurrijk landschap met een eigen couleur locale. August en pierrot kregen het gezelschap van The Hobo, een zwerver die werk vindt, The Tramp, een zwerver die geen werk vindt, en The Bum, een zwerver die geen werk zoekt. Noem het The American Nightmare, maar deze personages brachten troost aan de slachtoffers van de depressie in de jaren 1930. Als Marco Rubio dat mag betekenen voor de Amerikanen van vandaag, kon Trump geen groter compliment bedenken.
Het metier van clown heeft in Amerika doorheen de twintigste eeuw een hele evolutie doorgemaakt, van invloeden uit Indianenstammen (die hun eigen rituele clowns kenden) tot stand-up comedy. Maar het beeld van de grappigaard met de rode neus en te grote schoenen is blijven bestaan. Die traditionele clowns zijn met een hijskraan uit het circus weggeplukt en aan de ingang van het winkelcentrum terug neergezet. Koop mij! Eet mij! Ik wijs jullie de weg naar een beter leven! Eén van hen, Bozo the clown, kreeg een eigen tv-show en wierp zo een schaduw over de hele clowneske scène. Hij deelde cadeautjes uit aan willekeurige kinderen uit het studiopubliek. Is dat wat Marco Rubio ook moet doen?
Rubio baadt in een clownscultuur met vele uitersten. Of hij wordt gerekend tot de commerciële gedrochten of de kwalitatieve niche, zullen we bij Donald Trump moeten navragen. Tenslotte is hij de grote directeur van het politieke circus. Geen wonder dat lokale media bij de doortocht van zijn promotiekaravaan maar al te graag de gevleugelde woorden bovenhalen: ‘the circus has come to town’.