Sinds januari 2021 is het Vlaamse circuslandschap een actor rijker: de circuswerkplaats. Een plek voor circusartiesten en -gezelschappen om zich artistiek te ontwikkelen, te verdiepen en te heroriënteren, zonder verplicht toe te werken naar een speelklare voorstelling. Circusmagazine belicht graag wat er zich achter de schermen afspeelt.
Creatie: Distort The Body
Gezelschap: GEDACHTEGANG
Met en van: Jakobe Geens & Margot Jansens
Creatieperiode: ongeveer 6 weken
Residenties bij: CIRKLABO, Danspunt, MartHa!tentatief (via Theater FroeFroe), Compagnie That’s it
Première voorzien voor: najaar 2021
“Deze foto’s werden genomen in het Wagehuys in Leuven, tijdens een residentie bij CIRKLABO voor onze voorstelling Distort The Body. Je ziet dat ik de borsten en zwangere buik van het kostuum op mijn rug draag, als een beladen rugzak vol met de fysieke condities van het vrouw-zijn. Met deze voorstelling wil ik ruimte creëren voor een open manier om gender te bekijken en de binaire oppositie van vrouw en man te ondervragen. Dankzij het kostuum zijn de opties, net zoals in het ‘echte’ leven, eindeloos. Op de foto waar ik een schouderstand uitvoer, zet ik de borsten in als een extensie van mijn lichaam om mijn positie te ondersteunen. Daardoor krijgen deze hypergeseksualiseerde esthetische vetkwabben, die naast baby’s voeden geen enkele andere functie hebben, plots een nieuwe invulling. Distort The Body pleit voor het toelaten van een vrouwelijke energie, zowel bij vrouwen als bij mannen, en ondervraagt de gendernormen door de uitvergrote stereotiepe kenmerken tot leven te brengen. Hierin daag ik het publiek uit om te kijken zonder een waardeoordeel, zonder een seksuele connotatie, zonder te blijven steken in hardnekkige vooroordelen.”
***
“Linea Mattei is het brein achter dit kostuum. Linea is een Zweedse textielartiest die is afgestudeerd aan Konstfack, de Universiteit voor Kunsten, Ambachten en Design in Stockholm. Ze creëerde een uitvergroting van de stereotiepe beelden van vrouw en man in de modewereld. Tijdens mijn opleiding op DOCH, de Zweedse hogeschool voor dans en circus, zocht ik naar mensen die verhalen vertelden, aanleunend bij mijn ervaringen, maar telkens in hun eigen medium of specialisatie. Op de jaarlijkse kerstmarkt van Konstfack verzamelde ik businesskaartjes en zo kwam ik in de studio van Linea terecht. Hier trok ik het kostuum voor de eerste keer aan en voelde ik de restricties van een uitvergroot genormaliseerd lichaam: gigantische borsten, brede schouders, uitstekende poep, extreem ontwikkelde biceps, tegen elkaar schurende kuiten en een eightpack. Dit was voor mij een trigger om aan het hokje van circus te rekken en trekken.”
***
“Tijdens onze CIRKLABO-residentie bevond de creatie zich in een gigantisch chaotische fase. Ik had net corona gehad, mijn decor kwam te laat toe, onze muzikant kreeg een ander project, twee fotografen kwamen op bezoek, bovenop alle andere extra’s die bij een residentie horen, naast uiteraard het creëren zelf. Ik kreeg de kans om samen te werken met een technicus van 30CC, hetgeen voor nieuwe inzichten zorgde. Bovendien werkte ik die week voor het eerst met het decor, een replica van een fotostudio. Dat zorgde voor een afgetekend kader om de genderbender-speeltuin te faciliteren. In deze residentie heb ik me vooral gefocust op de realisatie van de scenografie en de eventuele samenwerking met een muzikant.”
***
“Samen met dramaturge Margot Jansens richtte ik onlangs het gezelschap GEDACHTEGANG op. We willen focussen op circus dat gevoelige thema’s aanraakt. We kozen voor de naam GEDACHTEGANG omdat de gedachte een denkpiste is van het verleden die we nodig hebben om het heden te vormen, wat impliceert dat de gedachte mogelijks in de toekomst naar iets anders kan leiden. Zowel in Distort The Body als de voorstellingen die we in de toekomst willen maken, ondervragen we verwachtingen, gewoontes en patronen die aanwezig zijn in onze maatschappij. GEDACHTEGANG wil zich op vele vlakken ‘inter’-oriënteren: interdisciplinair, internationaal, interactie, intrahumaan, interpretatie, interruptie en intercultureel.”
***
“Je kan moeilijk in algemene termen spreken over vrouwen en vrouwelijkheid in het circus; elke circusdiscipline heeft een specifieke bewegingskwaliteit en vraagt een andere fysieke training. Ik kan dus enkel uit persoonlijke ervaring spreken, en die was niet zo positief. Ik ben jarenlang opgeleid als vliegster van een partneracroduo. Op school werd me door een mannelijke trainer letterlijk gezegd: ‘You don’t know how to eat salad’. Er heerst een indoctrinatie in de circuswereld dat onder andere een stereotiep beeld van een frêle, jonge, onontwikkelde vliegster inhoudt. Dit staat in sterk contrast met het romantische beeld dat we hebben van inclusie en het samenkomen van misfits in het circus. Ik wil mijn huidige en toekomstige vrouwelijke collega-circusartiesten dan ook op het hart drukken om ruimte in te nemen. Ruimte innemen zonder jezelf te verontschuldigen voor wie je bent of hoe je er uitziet. Zet je emotieknop niet af, durf kwetsbaar te zijn, durf te vertrouwen op je gevoel, je intuïtie. Ga uitdagende gesprekken aan, eet een vettige pasta in plaats van het slaatje dat je trainer voorstelt. Voel je niet verplicht om je seksualiteit of sensualiteit te gebruiken om die ruimte in te nemen. Neem ruimte in door wie je bent. Dat is genoeg.”
Dit artikel verscheen in Circusmagazine #67 (juni 2021) // Auteur: Jakobe Geens & Margot Jansens – opgetekend door Maarten Verhelst // Foto’s: Toon Van Gramberen // All rights reserved