>> Recensie geschreven n.a.v. de workshop circuskritiek georganiseerd door Circuscentrum in oktober en november 2015
>> Auteur: Lien Vanbossele
>> Voor overname artikel: contacteer maarten[at]circuscentrum.be
Capilotractées, afkomstig van het Latijnse capillus (haar) en tractatus (trekken met kracht), toont in een ware collagestijl de verschillende verschijningsvormen van de vrouw doorheen de geschiedenis. Galapiat Cirque brengt met deze circusvoorstelling de oude discipline van het haarhangen weer onder de aandacht.
Haarhangen, het ziet er niet alleen pijnlijk uit, dat is het waarschijnlijk ook. De Finse koorddanseres Sanja Kosonen en trapeziste Elice Abonce Muhonen trainden voor deze acrobatische poses in de lucht enkele jaren hun nekspieren en hoofdhuid. De oorsprong van de discipline is niet volledig helder. Maar het is een feit dat een streng mensenharen even sterk is als een stuk koper met dezelfde dikte. Die (voor)kennis is geen geheim, maar een garantie voor een veilige voorstelling. Dat er vorig jaar een incident was met 8 haarhangsters bij Ringling Bros. en Barnum & Bailey circus zullen we maar heel even buiten beschouwing laten. Hier liet het haar het niet afweten, maar wel de technische machine die de vrouwen in de lucht bracht.
De scene is volledig zichtbaar. Twee jonge vrouwen stappen het frontale speelvlak op. Ze dragen een pruik en staren het publiek aan. Hier begint het verhaal, die van de vrouw. Want we kunnen er niet om heen. Ongeacht de voorkeur voor een geslacht, speelt lang haar tot de verbeelding. Een typisch vrouwelijk kenmerk dat het volledige lichaam kan verhullen. De eerste actie is meteen stilistisch scherp, de ene vrouw sleurt de andere als een furie bij de haren door de ruimte. In het uur dat volgt wordt het ene stukje na het andere opgevoerd. Een evolutie van de vrouw als braaf en aanhankelijk naar zelfstandig en geëmancipeerd. Hoewel de meeste beelden van de vrouw gaan over hoe de man naar hen kijkt, gaan toch enkele heel specifiek over het feminisme. Het absurde beeld van de acrobates die met hun haar aan een weegschaal opgehangen zijn terwijl ze elektrische gitaar spelen, zou direct kunnen refereren naar het zelfverklaarde ‘Brechtiaanse punk cabaret’ van The Dresden Dolls. De acrobates dansen als poppetjes hoekig heen en weer. Of hoe het stukje hand-op-hand acrobatiek van de 2 gespierde vrouwen met uithangend schaamhaar een knipoog naar de Dolle Mina’s uit de jaren 1970’s zou kunnen zijn.
Het boeiende artwork in graphic novel stijl op de affiche suggereert een frisse, hedendaagse aanpak van de voorstelling. Het openingslied, dat Sanja en Elice op gitaar en ukulele begeleiden, beaamt dit ook. De act van het haarhangen verlaat de spektakeltent vol van glitter en glamour, en treedt de gezelligheid van het circustheater binnen. Althans, dat was de bedoeling. De typische dramaturgische opbouw van het klassieke circus blijft aanwezig in de voorstelling door de opbouw in korte stukjes. De ruimte voor applaus versterkt dit ook nog. Het duo dropt constant leuke ideetjes. Zo is de song-medley met teksten over het haar erg amusant, maar erg vluchtig. Van hot naar haar dus. Daarnaast ontstaat er ook een kloof tussen de aanwezige kundigheid van het beheersen van de circustechniek en de wijze waarop men dit geloofwaardig en poëtisch kan overbrengen aan het publiek. Soms loopt de voorstelling wat vast, omdat de gecreëerde verwachting en het retro-gevoel niet worden ingevuld.
Hoewel de makers onze aandacht constant weten te vangen met vindingrijk en speels materiaal, wordt die opgebouwde spanning niet vastgehouden. Alles mist een samenhangend geheel. Het gevoel overvalt je te zijn verloren gelopen in een supermarkt, terwijl je eigenlijk liever had rond gesnuisterd in een gezellige ouderwetse brocanterie. En die vergelijking is jammer genoeg niet bij het haar gegrepen.