Circuscentrum

Vier circusateliers, vier projecten, één publicatie. In de brochure ‘IMPACT’ delen Circusplaneet uit Gent, Ell Circo d’ell Fuego uit Antwerpen, Circus Zonder Handen uit Brussel en Woesh uit Brugge hun ervaringen met hun eigen bijzondere circusprojecten. Bijzonder, want circusles dient hier niet om kunstjes aan te leren, maar om mensen een beter leven te geven. De vier uiterst verschillende projecten beschreven in ‘IMPACT’ verhalen daarbij niet alleen over geboekte successen, ook de valkuilen komen aan bod, zodat andere organisaties met soortgelijke ambities niet opnieuw het warm water moeten uitvinden.

De circusateliers boomen al jaren aan een stuk, maar circusdocent is en blijft een knelpuntberoep. Je moet inderdaad al goed gek zijn om aan een niet al te hoog loon een bende wilde kinderen circustechnieken bij te brengen op uren dat al je vrienden en kennissen op café of voor Netflix hangen. En zoals overal gaat ook in de circuswereld de meeste aandacht naar zij die op het podium staan. Maar wie denkt in de volgende gesprekken een bak frustraties over zich heen te krijgen, komt van een koude kermis thuis. ‘Circusdocenten zijn wereldverbeteraars, idealisten en sociaal werkers, maar we zijn vooral allemaal kind gebleven.’

Vorige zomer – toen festivals nog gewoon festivals konden zijn – beleefde circus- en theatermaker Ief Gilis zijn vuurdoop als regisseur van het sociaal-artistiek project De Circustuin. Gerealiseerd in opdracht van het circusfestival Cirque Plus en in samenwerking met circusatelier Woesh, bracht De Circustuin mensen van verschillende generaties en achtergronden samen. Het project viel danig in de smaak dat de drie partners in zee gingen voor een nieuwe editie in 2020. Helaas gooide Covid-19 roet in het eten – bij het ter perse gaan van dit artikel is Cirque Plus geannuleerd en staat het ganse project on hold. Gelukkig is er stof genoeg om over te praten.

Het 25-jarig bestaan van Cirkus in Beweging, de nieuwe zalen van Woesh, Circolito, Salto en Circusplaneet of het vernieuwde Circusdecreet… Redenen genoeg om Jonas Van Soom (Cirkus In Beweging), Matthias […]

De Palestijnse Circusschool is geen onbekende voor wie bezig is met circus. Vorig jaar regelmatig in het nieuws omwille van de gevangenschap van één van hun lesgevers. Onlangs nog de spraakmakende uitwisseling met de Brusselse circusschool Zonder Handen en de prachtige documentaire ‘What happened in the tent’ van Majd Khalifeh en Roel Nollet die daar het resultaat van was. Maar hoe is het nu om dagelijks een circusschool te runnen in bezet gebied? Hoe bewaak je je pedagogische en artistieke visie als alles rond je bepaald wordt door een ontwrichtend conflict? Wij spraken met Jessika Devlieghere, de Belgische medeoprichtster van de school.

Circus als middel, niet als doel. Dat is – erg kort door de bocht – het concept van sociaal circus. Het is een krachtige tool in tal van kwetsbare contexten, hetgeen het toenemende succes ervan verklaart. Maar er is nood aan professionalisering en extra middelen, en er zijn heel wat valkuilen. Naar aanleiding van de Trefdag Sociaal Circus die Circuscentrum, Woesh en Cirque Plus in oktober organiseerden, pende expert ter zake Steven Desanghere zijn hoogstpersoonlijke bevindingen neer.

De re-integratie van gedetineerden is een complex en veelkoppig beest. De Leuvense hulpgevangenis startte twee jaar geleden met een wekelijkse circusles. Daar leren mannen in voorhechtenis elkaar te dragen en vertrouwen in piramides, en jongleren gevangenen ijverig hun stress weg. Een reportage van Laura Van Bouchout.

>> Dit artikel verscheen in CircusMagazine #43 (juni 2015)>> Voor overname: contacteer maarten[at]circuscentrum.be “Tijdens het brutale Talibanregime in Afghanistan werd elke vorm van plezier verboden en vrouwen massaal onderdrukt. Ze […]

Dinsdagochtend, 10u. Brussel-Noord maakt zich op voor de dag. Het asfalt blinkt nog na van een natte nacht. Lichten knipperen aan in brasseries. In neonverlichte vitrines checken prostituees verveeld hun gsm. Op straat: veel volk. Een mix aan huidskleuren, uniform verpakt in donkere jassen. Kleurpunt in de wijk is jeugdwerking Ratatouille.

Stel u voor. Een samenleving waarin mensen elkaar ontmoeten. Waarin mensen samenwerken, los van onderlinge verschillen. In het sociaal circus gebeurt het. Bezit circus dan de sleutel tot een geslaagde multiculturele maatschappij? Of is dat te idealistisch? Wel. Idealisme. Dat mag.

Brecht Hermans geeft een overzicht van de belangrijkste Vlaamse organisaties die rond sociaal circus werkzaam zijn, enkele internationale pioniers en een aantal projecten die een geslaagd artistiek eindresultaat hebben.

Circusartiest Hans Vanwynsberghe (Cie Balltazar, ShakeThat) verving enkele maanden terug een paar lessen van Klaas Pattyn, de vaste lesgever van de circuslessen binnen Aura, een tweede-kans-onderwijsproject in Kortrijk. Zijn eerlijk relaas van een moeilijk proces.

Lothar Grob is sociaal assistent en professioneel geschoolde clown. Hij reisde drie maanden door Cambodja en bezocht er ziekenhuizen, weeshuizen, sloppenwijken, vuilnisbelten en dorpen om er een glimlach te toveren op de gezichten van de plaatselijke jeugd. Een impressie.

Met een open gezicht komt Brent van Rensburg naar ons toe. Het klikt erg snel. “Ik heb meer dan 17 jaar in Europa gewerkt als vlieger in een vliegende trapezegroep. Dan keerde ik met mijn Franse vrouw, Laurence Estève, terug naar mijn geboorteland om mijn volgende droom waar te maken: een circusschool oprichten die een microkosmos zou zijn van de nieuwe regenboognatie die op dat moment, in 1994, zijn eerste stappen zette. Na 14 jaar staat er deze heel mooie, grote tent. Midden centrum-Kaapstad en buur van het Artscape, de majestueuze cultuurtempel van de stad.”

Deze winter trok het Vlaamse circusgezelschap ShakeThat een maand naar Rio de Janeiro, Brazilië. Gab Bondewel, Nino Mertens, Sander De Cuyper, Joris Verbeeren en Hans Vanwynsberghe speelden er een tiental optredens en gaven verschillende workshops aan straatjongeren uit de favela’s. Een blik achter de schermen.

Circusatelier Ell Circo d’ Ell Fuego startte vanuit een jongerencollectief. Het initiatief wou een platform bieden aan mensen die graag met circus bezig zijn. Het was de bedoeling om op dat vlak kennis en ervaring uit te wisselen. Ondertussen spreekt men er niet enkel over circustechnieken, maar ook van ‘sociale of culturele integratie’ en ‘inclusieve’ projecten. Een opsteker voor elk circusatelier. Administratief verantwoordelijke Kaat Mortier geeft meer uitleg.

Onuitputtelijk, onverzadigbaar, onvermoeibaar: zo gaat, loopt, vliegt en rent grote dame van het moderne circus in België, Catherine Magis, heen en weer. De oprichtster van Espace Catastrophe, ‘een verlopen koorddanseres’, zoals ze zichzelf graag omschrijft, is nog net even enthousiast als de allereerste dag en wijkt nergens voor terug, behalve voor het banale dan. En als er iemand is in heel België die een waanzinnige uitdaging als ‘Complicités’ durft aan te gaan, dan is zij het wel.