>> Dit artikel verscheen in CircusMagazine #37 (december 2013). Voor overname: contacteer maarten[at]circuscentrum.be.
>> Auteur: Roland Vermeylen
Om het Circus met een grote C te laten (h)erkennen, moet het ook geregeld het ‘grote’ nieuws met toeters en bellen kunnen halen. In Nederland is dit het geval. Daar zorgen onder andere Henk van der Meyden, zijn familie en zijn Stardust voor. Een gepassioneerd marktleider in Europa. Zijn Cirque Stiletto 2 wordt in Nederland de topper van het najaar 2013.
Een mooie, rode loper, midden Amsterdam. Mooi volk, veel pers en televisieploegen, veel bekende Nederlanders én veel nieuwsgierigen. Circus met hoge standing leeft nog in Nederland. We zijn op de langverwachte première van Cirque Stiletto 2. Vier jaar terug was er het verrassend groot succes voor de eerste versie. Zangeres Ellen ten Damme vormt het multifunctionele middelpunt van deze spektakelproductie op heel hoog niveau.
Carré, het prestigieuze Amsterdamse circusgebouw uit eind negentiende eeuw, heeft de eer Ellen ten Damme alle ruimte te geven. En dat neemt ze. In Duitsland en Nederland is ze een gevierde zangeres. Bij ons in Vlaanderen nauwelijks bekend. Ze zingt vlekkeloos Duits, Engels, Frans en Nederlands. Eigen songs en covers. Ze danst en springt, ze is mee-acrobate met de circusartiesten en dansers die in de piste bewegen. En dat is de essentie voor mij van Stiletto: de meest geslaagde fusion met circus die ik de laatste jaren zag. De eerste minuten ben je al helemaal in de ban van het gebeuren. De dansers, in passende outfit, swingen je meteen mee. Daarvoor zorgt ook de hele aankleding en kostumering van Jan Aarntzen.
Gelauwerde fusion
Fusion is maar echt succesvol als het weer een nieuwe eenheid kan vormen. Wel, Ellen ten Dammes tweede Stiletto is zo knap integrerend dat je van iets heel nieuws kunt spreken. Haar authenticiteit, haar eigen eenheid tussen diva en durfal, tussen zangeres en acrobaat, maakt dat ze open staat om één te worden met al haar medespelers. En die zijn ook niet van de minsten: zes dynamische dansers, vijf topcircusacts, de slapstickmuzikanten van Wëreldbänd, de topregisseur Stanley Burleson en de aankleder Jan Aarntzen samen met de hele Stardustgroep met Henk en Monica Van der Meyden. Het was de zoveelste productie die Van der Meyden in Carré brengt.
De tweede Stiletto-versie bewijst dat Vander Meyden een nieuwe richting vond: een fusion waar gelijkwaardigheid van alle disciplines voorop staat en waarbij continu wordt gezocht om alles creatief en dynamisch aan elkaar te binden. De regisseurs maakten geen losse parade van scènes en liedjes. Het thema de zeven hoofdzonden, als de ultieme biecht van Ellen, vormt de inhoudelijke lijn. De Nederlandse pers was dan ook unaniem lovend en in de recensies regende het sterren: vier op vijf in de toch heel kritische NRC en in de meer intellectuele Trouw.
Henk Van der Meyden is vooral een gepassioneerd circusman. Als ik zie hoe hij en zijn vrouw, Monica Strotmann, op het circusfestival van Monte Carlo meeleven met artiesten, dan ervaar je wat passie concreet inhoudt. Ook in Carré creëerde Henk zijn Wereldkerstcircus die dit jaar zijn 29ste editie viert. Met zo’n zestigduizend bezoekers is dit het best bezochte wintercircus in Nederland en een van de toppers in de toch erg geteisterde Nederlandse theaterwereld. Dit jaar zorgde zijn magieproductie met illusionist Hans Klok ook al voor een bezoekersrecord in Carré. Van der Meyden zorgt ook nog voor het Kerstcircus in Stuttgart, dat met meer dan 100.000 bezoekers, volgens de CircusZeitung, het grootste circusgebeuren in Duitsland is.
Neus voor kwaliteit
De vader van de Hagenaar Van der Meyden (1937) was slager. Zijn moeder werkte voor de Bouwmeesterrevu die in de eerste helft van de twintigste eeuw, zoals veel revues, goed draaiden. Revues waren shows waar dans, zang, variété én korte sketches elkaar afwisselden. De televisie zorgde echter in de vijftiger jaren voor de doodssteek van de meeste revues. Henk wou journalist worden en kon snel carrière maken bij de Telegraaf waar hij de showpagina Privé schreef. Daaruit kwam het blad Privé voort die hij leidde tot in 1997.
Tezelfdertijd ontdekt hij hoe hij succesvol nieuwe producties kan opzetten en ook talent kan begeleiden. Zo zette hij de eerste shows van Liesbeth List en Ramses Shaffy in elkaar en zo leerde ook het duo elkaar kennen. In 1971 kwam hij op de circusscène met het Kerstcircus in de Rotterdamse Ahoy. Later kwam daar Carré bij. Meer en meer wordt circus zijn passie en legt hij wereldwijd netwerken aan. Zo is hij ook thuis in het Chinese en Noord-Koreaanse circus. In het jaar 1995 probeerde hij met een eigen circus Carré op reis te gaan. De Zwitserse clown Pio Nock was toen een van de hoofdsterren, maar het kwam niet tot het verhoopte succes en sindsdien werkt Henk vooral in theaters.
Van der Meyden heeft een neus voor kwaliteit en aarzelt niet om het allerbeste samen te brengen en zo een bijna idealecocreatie te laten groeien. En Nederland heeft vaak die hoge talenten. Zoals ontwerper Jan Aarntzen die nu zo’n vijftien jaar met Van der Meyden samenwerkt en ook kostuums ontwierp voor zijn Chinese en Noord-Koreaanse circusgroepen. Niet vanzelfsprekend om met weer heel andere culturen te werken.
Terug naar Stiletto is dit samenwerken de unieke sterkte van dit feestelijk spektakel. De Wëreldbänd ondersteunt Ellen en haar zes dynamische dansers muzikaal ten volle. Maar ze gaan nog verder. Ze spelen op zo’n vijftig verschillende instrumenten en zorgen eigenlijk voor de onvoorspelbare humor die ook het geheel zo knap ‘circus’ maakt.
Gevaar wordt kunst
Ellen gaat zwierend mee met de mannelijke partner, Alexis Trudel, van het Canadese strapatenduo Catalexi tot heel hoog in het nok van Carré. Durvend. Maar ze jongleert even goed mee met de Russische jongleur Viktor Krachinov. Bij elke circusact gaat ze even mee in hun discipline. Zo kijkt ze niet van op afstand toe maar integreert ze alles en nog wat. Durvend, kunnend, loslatend. Ze toont ook direct de moeilijkheidsgraad van elke discipline en laat dan elke artiest in zijn eigen grootsheid optreden. Want dat is écht partnership voor Ellen én de hele crew: elkaars sterkten doen waarderen en samen de grenzen aanboren. En dat maakt precies Cirque Stiletto tot een pareltje waar je uren mee in de ban blijft. En haar recente cd ‘Het regende zon’ laat dit fusion-circusgebeuren nog lang thuis nazinderen.
“Circus is naast zang en acteren mijn grote passie geworden,” vertelt een enthousiaste Ellen. “Ik ga hier mee de lucht in met een grote meneer uit de luchtacrobatie. Zonder net. Dat is spanning die van circus écht circus maakt. Zo’n riskant luchtnummer hoort bij Cirque Stiletto, dat stout, sexy en gevaarlijk moet zijn. In de circuswereld moet je ook telkens je grenzen blijven overschrijden en daarom doe ik dit hier nu mee. Ik wil hun wetten volgen. Deze act moet daarbij niet alleen spannend zijn, maar ook een ontroerende schoonheid uitstralen. Zo wordt gevaar kunst!”
Een toeschouwster verwoordde het nog scherper: “Na het samenspel – hoog in de nok – van Ellen met Alexis, krijg je de Catalexi’s die een liefdesduet dansen in de lucht. Hoe oneindig mooi. Kunst raakt tot in het diepst van mijn ziel en dat was het hier.”
Cirque Stiletto en Ellens biecht over haar hoofdzonden maken circus hedendaags. Het zou zonde zijn het te missen. Trakteer jezelf op een uniek kerstcadeau en trek naar het Brabantse Breda.