>> Dit artikel verscheen in CircusMagazine #36 (september 2013). Voor overname: contacteer maarten[at]circuscentrum.be.
>> Auteur: Tuur Devens
Afgelopen Zomer van Antwerpen stond in juli en augustus TimeCircus met ‘Rooftoptigrrr’ op het dak van Parking Nova. Tuur Devens klom naar de bovenste verdieping, liet zich verwonderen en schreef vervolgens deze recensie.
Ze glunderen, de mensen van TimeCircus. Je ziet de trots in hun ogen, in hun lichaamshouding. Ze hebben zich uitgedost voor deze presentatie van hun nieuw tuig. Je bent helemaal tot op het dak gegaan van een zeven verdieping tellende parkeergarage. Met uitzicht op Antwerpen. Dan mag je door de opening van de zwarte plastic wand, en daar staat het: het ronde ruimtetuig, als een grote afgeknotte bol op pootjes. Daar mogen wij, een veertig bezoekers, dadelijk in. Zullen we stijgen of niet? Daar ziet de constructie niet naar uit. Maar dat is ook niet de bedoeling. We zullen deze aarde ontstijgen naar een utopie. De jonge kapitein en haar crew zullen onze fantasie prikkelen om de juiste weg te vinden. Op naar Utopia!
TimeCircus is met deze in elkaar geknutselde draaimolen vol compartimentjes niet aan haar proefstuk toe. Afgelopen jaren heeft het kunstenaarscollectief in de open lucht en op locatie heel wat installaties gebouwd van gerecycleerd materiaal. Vaak mobiele installaties die gecombineerd werden met theater, muziek en de nodige (interactieve) performance. Het waren projecten die imponeerden door hun inventieve en creatieve aanpak en ingenieuze constructies. Onder het motto: Wij, TimeCircus, proberen mensen te verwonderen en hen even uit het leven van alledag te trekken op een poëtische en onverwachte manier. We lokken ons publiek mee in de kunsten op een zintuiglijke manier en geven hen een prik van ons universum en tijdelijke vlucht uit het dagdagelijkse leven. Verbazing is ons werk, vrijheid ons doel.
En dat is ook hier het geval. Een meisje, de kapitein, legt de bedoeling uit. Wij vliegen vandaag naar utopie. We worden in clusters van vijf over acht banken verdeeld. De stuurman die boven in het kraaiennest zit, draait aan een wiel, en de compartimenten schuiven van groep tot groep. Achter de gradencirkel met inkervingen van sterrenbeelden en andere tekeningen die verwijzen naar de ruimte, zoals het paard Pegasus, verschijnen een installatie of een uitgedost personage dat opdrachten geeft en vragen stelt. De ene keer krijg je een koptelefoon en worden je vragen gesteld waarop je met ja of nee moet antwoorden, een andere keer word je aangezet om je ideale huisje te knutselen, zap je van het ene televisiescherm naar het andere, mag je een pizza samenstellen met gevoelens als ingrediënten; de pizza melancholie smaakt best lekker. Dan teken je samen met het groepje een ideaal dorp, of mag je in het boek over Utopia van het meisje bladeren en een gedichtje schrijven. Tussen haakjes: dat samengesteld boek, als het ware een poëzie-album, was erg mooi qua schrift en beeld, en dan denk ik ‘Waarom doe je daar niets meer mee?!’
Het geheel heeft iets kinderlijks. De utopie-boodschap lijkt te zijn dat je het geluk vindt in de kleine dingen des levens. Het ruimtetuig beweegt mechanisch, wordt met de hand aangedreven. Ook als wij als climax ronddraaien, dan gebeurt dat doordat het ‘personeel’ de draaimolen duwt. Af en toe gaat er technisch iets mis, maar dat maakt onvoorwaardelijk deel uit van de charme van het project. Het is de imperfectie van het geheel dat bekoort.
Inhoudelijk en dramaturgisch kent deze performance zwakke plekken. Je proeft in alles wel het enthousiasme van het collectief, maar dat zit vooral in de technische en praktische uitwerking van het concept, en minder in de inhoudelijke invulling. De kracht van TimeCircus ligt in de ruimtelijke inventiviteit van constructies en vormgeving, niet direct in een verbale, dramaturgische inhoud. TimeCircus schrijft over zichzelf dat de installatie an sich de protagonist is en de dramaturgie in zich draagt, en dat de antagonist het publiek is. De performers fungeren dan als gidsen binnen het geheel. Dat klinkt wel mooi, maar lukt toch niet (helemaal). Tien jaar geleden hebben ze een kermisparkattractie gemaakt, ‘Sensazione’, samen met Laika. Toen was er wel een evenwicht in vormgeving en dramaturgische inhoud. Die balans mis je nu, maar eigenlijk merk je dat pas nadien, als je alle verwonderingen hebt opgesnoven en gesmaakt. Het moment van de performance zelf is voor TimeCircus het belangrijkste, en dat hier-en-nu-moment is een prettige ervaring.