Circuscentrum

Een spannende première die doet watertanden naar het aankomende PERPLX festival: het gloednieuwe collectief Common Ground speelt er hun gelijknamige voorstelling en debuut Common Ground. Het pas opgerichte gezelschap verenigt drie duo’s die elk afzonderlijk al een internationale circuscarrière hebben opgebouwd: Zinzi & Evertjan (Zinzi Oegema en Evertjan Mercier), Circus Unartiq (Andreas Bartl en Lisa Rinne) en Chris & Iris (Christopher Schlunk en Iris Pelz). Op een mooie maandagmiddag sluipen we stilletjes de Predikherenkerk in Leuven binnen waar het zestal op dat moment repeteert.

Deze zomer trok het reizende kermisdorp Carnivale van Ell Circo D’Ell Fuego / De Machienerie door het Vlaamse land om kinderen en volwassenen te verblijden met hun plezierige en wondermooie attracties. CircusMagazine neemt u mee voor een blik achter de schermen. Dus kijkt uw ogen uit en leest hier over de avonturen van dit bizarre en schone gezelschap.

Hoe raad je hoeveel kleingeld iemand in zijn zakken heeft? Hoe slik je vijf scheermesjes in om ze daarna met flosdraad uit je keel te vissen? En hoe kan je iemand zo hypnotiseren dat die de gedachten van een ander leest? Deze vragen had ik goochelaar Tim Oelbrandt (34) na de try-out van zijn nieuwe voorstelling-in-ontwikkeling ‘Heen en terug’ kunnen stellen. Maar dat deed ik niet. Ik was vooral benieuwd naar het dubbelleven van deze goochelaar en lichtontwerper. Naar de mens achter de magie.

Wat is het raakvlak tussen mime en circus? Geen betere persoon om die vraag aan te stellen dan de Nederlandse theatermaakster Floor van Leeuwen. Zij volgde de opleiding mime in Amsterdam en richtte er met haar klasgenoten het theatercollectief Schwalbe op. In fysieke voorstellingen als ‘Schwalbe speelt vals’, ‘Schwalbe speelt een tijd’ en ‘Schwalbe zoekt massa’ dringt het collectief door tot de mens in zijn meest pure vorm. Naast haar werk bij Schwalbe coacht ze andere theatermakers en zelfs circusartiesten. Zo deed ze onlangs de eindregie van ‘Rare Birds’, de nieuwste worp van Cie Un loup pour l’homme. Maar eerst misschien de vraag: wat is mime?

Op een winterse zaterdagochtend in februari stap ik door een prachtig sneeuwwit bedekt park naar het klooster van Breda. Het is een stille wandeling, haast geen enkel ander mens trotseert de kou. Ik wel, want ik heb een afspraak met Michiel Deprez (27), een jonge Belgische jongleur die twee jaar geleden afstudeerde aan de circushogeschool ACaPA en nadien in Tilburg bleef plakken.

Een van de meest opmerkelijke figuren uit het circus- en straattheatercircuit is zonder twijfel Stefaan De Winter. Orkestleider van Die Verdammte Spielerei, spreekstalmeester van cirQ Batavaria en Cirque Mélangé, barman van het Kleinste Café ter Wereld, ballerina in Boîte Tutu, … Met de flair van een meesterclown haalt hij bij elke toeschouwer de bulderlach boven. Maar naast onweerstaanbare onnozelheid heeft hij ook Een Mening. “Circusartiesten zouden af en toe moeten stoppen met hun techniek. Stoppen en alleen nog maar naar de mensen kijken.”

Nederlanders hebben een opmerkelijke voorliefde voor alles wat Belgisch is. Ieder Nederlands café heeft een assortiment Belgische bieren, de festivals bulken van de Belgische voorstellingen en in 2015 benoemde Codarts in Rotterdam de Belg Jan Daems tot hoofd van de circushogeschool. Een gesprek.

Hollywood-biopic The Walk neemt ons mee naar een ijzingwekkende hoogte van 400m, op een dunne staaldraad balancerend tussen de New Yorkse Twin Towers zaliger.

In december 2014 kondigden we de tien genomineerden voor de prijs van circuspersoonlijkheid van het jaar aan. U stemde massaal, en de achterban van circusprogrammator Kathleen Keymeulen het massaalst van al. Kathleen gaat dan ook volop voor circus in de grote zaal van CC De Werf in Aalst en organiseert daarbovenop het jaarlijkse zomerfestival Cirk!Aalst. Reden genoeg om haar in de bloemetjes te zetten en te laten pronken op een formidabele poster. Nu de roem haar om de oren vliegt, hadden wij nog net de eer om tegenover haar plaats te nemen in een comfortabele zetel in Aalst voor een uniek interview.

‘t Is niet altijd gemakkelijk, de liefde. Zeker niet wanneer je constant op elkaars lip leeft. Omdat je samen circus maakt bijvoorbeeld. Hoeveel borden zouden er al niet gesneuveld zijn door artistieke discussies aan de afwas? Bij Bert & Fred sneuvelt er echter nog meer.

December 2004. De eerste CircusVLO is een feit. Een tijdschrift voor de circusliefhebber, opgericht vanuit de circusateliers. Vandaag, tien jaar later, is het kleine insect groot geworden. Doorheen de jaren heeft het zich ontwikkeld tot het CircusMagazine dat u op dit eigenste ogenblik heeft opengeslagen. Tien jaar schrijven over circus. Een goed moment om stil te staan, terug te kijken en van daaruit een blik op de toekomst te werpen. Een mooie tegemoetkoming aan de eindejaarssfeer.

Stel u voor. Een samenleving waarin mensen elkaar ontmoeten. Waarin mensen samenwerken, los van onderlinge verschillen. In het sociaal circus gebeurt het. Bezit circus dan de sleutel tot een geslaagde multiculturele maatschappij? Of is dat te idealistisch? Wel. Idealisme. Dat mag.

Brecht Hermans geeft een overzicht van de belangrijkste Vlaamse organisaties die rond sociaal circus werkzaam zijn, enkele internationale pioniers en een aantal projecten die een geslaagd artistiek eindresultaat hebben.

Voor wie verwondering koestert, schuilt er hoop in elk klein hoekje. Zelfs in tijden van oorlog kan er al eens worden geglimlacht. En daar is niet eens veel voor nodig: een paar metalen blikken, een elektriciteitskabel en de fantasie doet de rest.

In kader van het Europese project Unpack the Arts vloog Brecht Hermans in mei naar het Cirko Festival in Helsinki. Samen met negen andere journalisten werd hij er ondergedompeld in een circusbad van voorstellingen, lezingen en ontmoetingen. Op vraag van CircusMagazine hield hij een dagboek bij.

Sluit uw ogen en denk aan circus. Wat komt er in u op? In veel gevallen denkt u aan een tent. Aan dieren. Aan sprankelende kleuren en vrolijke muziek. Maar is dat nog wel het circus van deze tijd? Is dat geen romantische, maar vervlogen jeugdherinnering? Nee, zo blijkt. Nog steeds trekken een achttal nomadische circussen rond van plek naar plek. Wij spraken met twee volbloed circusdirecteuren: Dolly Pauwels van Circus Pipo en Bart De Vrind van Circus Bavaria.

Als het ergens naar circus ruikt, zijn wij er als de kippen bij. Zelfs de kleinste fantast ziet in het werk van het Brusselse Ensemble Leporello een paar duidelijke gelijkenissen met circus. Wij plukten theatermaker Dirk Opstaele uit zijn drukke agenda vol repetities en opvoeringen en voelden hem aan de tand over zijn band met circus.

Jesse Huygh (22) is een mens die leeft voor drie. Twee jaar geleden studeerde hij af aan ESAC (Ecole Supérieure des Arts du Cirque) met als specialisatie de Chinese paal. Sindsdien zit zijn carrière in de lift. Hij maakte zelf voorstellingen in eigen land, maar tartte ook de zwaartekracht in een circusperformance in Zweden, trad in Canada zes maanden lang elke avond op voor 3.500 man en trainde in Guinee op zijn eentje vijfenveertig Afrikaanse circusartiesten. En dat allemaal terwijl een levenslange ziekte, mucoviscidose, zijn longen teistert. Maar dat motiveert hem juist om te blijven bewegen.

Meer en meer theatermakers, beeldend kunstenaars en dansers gaan aan de slag met een aantal basisprincipes van het circus. In de reeks ‘Smells like circus’ zoekt CircusMagazine ze op en voelt ze aan de tand.

Op het voorbije Theater op de Markt ging ‘Wonders’van het prille Cie Side-Show in première. Cie Side-Show, dat zijn acrobaat Quintijn Ketels en kostuumontwerpster en scenografe Aline Breucker. Samen vormen ze een vertederend duo, zowel op als naast de planken. Maar al mag hun verhaal lezen als een romantische novelle, ze staan met hun beide voeten stevig op de grond.

De grootste artiesten kennen een bescheiden begin. Geboren in Roeselare, in 1989 nog de middle of nowhere in circusland, leerde Alexander Vantournhout zichzelf jongleren. Niet vanuit een passie voor de kunst, maar simpelweg uit nood aan een hobby na het faillissement van zijn turnclub. De zelfopgeleide jongleur zou een dikke tien jaar later uitgroeien tot specialist van het enkel rad met een stevige eigen visie op circus. Maar laat ons beginnen bij het begin.

Met gepaste eer en vreugde stellen wij u voor: ‘Matamore’. Zonder twijfel een van de must-see circusvoorstellingen van het moment. Wanneer je de tent verlaat, vraagt de werkelijkheid om een tijdje gewenning. Je weet niet meer waar je bent en wat je net hebt meegemaakt. Circus als opium, als droom. En in die roes besef je: deze voorstelling is één van die parels die je zo snel mogelijk met de wereld moet delen. – door Brecht Hermans –

Het Vlaams-Nederlandse duo Zinzi & Evertjan is amper drie jaar bezig, maar nu al rijst hun ster aan het circusfirmament. Hun eigen act ‘View’ won tal van prijzen en behaalde de finale van Holland’s Got Talent, maar ook werkten ze voor het Canadese gezelschap Les 7 Doigts de la Main en gingen ze onlangs in première bij het Franse Cie XY met ‘Il n’est pas encore minuit…’. Tijd om even op pauze te drukken en achterom te kijken. – door Brecht Hermans –